Podział majątku to jeden z najtrudniejszych etapów sprawy rozwodowej.

W zależności od nastawienia stron i relacji pomiędzy małżonkami może przybrać formę kolejnej bitwy albo chłodnej kalkulacji oceny dorobku każdego z małżonków. 

Rozwód: czy małżonka da się „puścić z torbami”?

W wielu przypadkach rozwody przebiegają w atmosferze dużego konfliktu pomiędzy małżonkami. Emocje nie są nigdy dobrym doradcą — dlatego też znakiem rozpoznawczym dobrego pełnomocnika będzie dążenie do załagodzenia sporu pomiędzy stronami, a nie jego podsycanie. 

Eskalowanie napięcia pomiędzy rozwodzącymi się małżonkami jest całkowicie bezcelowe.

Komplikuje natomiast cały proces rozwodowy, przedłużając go i utrudniając osiągnięcie porozumienia w zakresie opieki nad dziećmi, alimentów i podziału majątku.

Orzeczenie o winie za rozpad pożycia, jeżeli ma zapaść, to zapadnie, bowiem sąd oceni to, co wydarzyło się w małżeństwie wcześniej, a nie to, w jaki sposób małżonkowie chcą uregulować wspólne sprawy rozwodząc się.

Co jednak istotne, niezależnie od tego, czy strony rozwodzą się bez orzekania o winie, czy z orzekaniem o winie jednego z małżonków za rozpad pożycia, to rozstrzygnięcie związane z podziałem majątku będzie takie samo. Małżonek ponoszący winę za rozpad pożycia ma takie samo prawo do swojej części majątku,jak małżonek niewinny.

Najczęściej więc sąd ustali, że małżonkowie mają równe udziały w majątku wspólnym i dokona podziału majątku „po połowie”. W niektórych sytuacjach sąd dokona podziału z wyrównaniem dorobków. 

Co do zasady nie zaistnieje jednak sytuacja, w której sąd dokona podziału majątku w oparciu o winę za rozkład pożycia i niejako „ukaże” finansowo jedną ze stron procesu rozwodowego.

Podział majątku podczas rozwodu — na czym polega?

Podział majątku może zostać dokonany na kilka sposobów.

Przede wszystkim, jeżeli małżonkowie są w stanie się porozumieć, podział majątku nie musi odbywać się przed sądem. Małżonkowie mogą, zazwyczaj z pomocą swoich pełnomocników procesowych, wypracować pozasądowe porozumienie co do zasad podziału majątku, w którym określą podział majątku w sposób zgodny z ich oczekiwaniami i umówią się na konkretne zasady.

Porozumienie takie przedstawia się następnie w sądzie, który ocenia, czy proponowany podział jest sprawiedliwy i zgodny z obowiązującymi przepisami prawa. 

Zaletą tego rodzaju rozwiązania niewątpliwie jest jego szybkość.

Podział majątku może też zostać przeprowadzony przez sąd. Wówczas sąd musi ustalić składniki majątku małżonków oraz wartość dóbr składających się na ten majątek. Proces też jest zazwyczaj bardzo długotrwały i wymaga powołania biegłego, którego opinie strony często kwestionują — co znowu wydłuża postępowanie. 

Ustroje majątkowe a orzeczenie o podziale majątku

W większości małżeństw panuje ustrój majątkowy określany jako wspólność małżeńska. Ustrój ten nazywa się także wspólnością ustawową, jako że powstaje on domyślnie, z mocy samego prawa z chwilą zawarcia małżeństwa.

Wspólność małżeńska powstaje zawsze, chyba że przyszli małżonkowie zawrą przed notariuszem umowę majątkową małżeńską. Umowa taka, popularnie określana jako intercyza, może zostać zawarta zarówno przed ślubem, jak i w trakcie trwania małżeństwa.

Najistotniejsze jest to, że w drodze takiej umowy małżonkowie mogą co do zasady dowolnie kształtować zasady majątkowe, jakie chcą, aby panowały w ich małżeństwie. W przypadku rozwodu umowa ta będzie miała kluczowe znaczenie na etapie podziału majątku.

Majątek osobisty każdego z małżonków stanowi to, co każdy z nich zgromadził przed ślubem oraz to, co nabył już w czasie małżeństwa poprzez dziedziczenie i darowiznę (jeżeli darczyńca nie postanowił inaczej).

Rodzaje majątku: co podlega podziałowi przy rozwodzie?

Małżonkowie co do zasady posiadają trzy majątki: majątek wspólny, majątek osobisty męża i majątek osobisty żony.

Podziałowi podlega wyłącznie majątek wspólny małżonków, przy czym skład tego majątku może różnić się w zależności od tego, czy małżonkowie korzystali z ustroju majątkowego proponowanego przez ustawodawcę, czy wprowadzili własne zasady, zawierając umowę majątkową małżeńską. 

Zgodnie z regulacjami dotyczącymi wspólności małżeńskiej ustawowej, na majątek wspólny składa się wszystko to, co małżonkowie nabywają po ślubie oraz to, co zarabiają (w szczególności wynagrodzenie za pracę). 

Wyjątkiem są sytuacje, w których małżonkowie wyraźnie, wprost oświadczają, że np. kupiona przez nich nieruchomość (dom, mieszkanie, działka) wchodzi nie do majątku wspólnego, lecz do majątku osobistego żony, a mąż wyraża na to zgodę — lub odwrotnie.

Aby takie postanowienie było ważne, musi zostać zawarte w akcie notarialnym przenoszącym własność nieruchomości. 

Podział majątku w praktyce: jak przebiega?

Co do zasady domniemywa się, że udziały w majątku wspólnym są równe. Wówczas po ustaleniu składników majątku dokonuje się jego podziału po połowie. 

W przypadku środków pieniężnych podział ten nie jest trudny. Znacznie trudniejsze jest sprawiedliwe podzielenie takich składników majątku jak dom, mieszkanie, samochód, czy wartościowe wyposażenie, np. meble.

W praktyce niezbędna staje się więc pewna elastyczność i gotowość negocjacyjna małżonków.

Jeżeli nie chcą lub nie są gotowi na to, aby np. sprzedać dom i podzielić się uzyskaną ze sprzedaży sumą, proponuje się im, aby dom zatrzymała jedna ze stron, a druga spłaciła połowę wartości nieruchomości albo dom zatrzymała jedna ze stron, ale ze zobowiązaniem samodzielnego regulowania rat kredytu.

Możliwości jest wiele i każdorazowo muszą one być dopasowane do indywidualnej sytuacji małżonków.

Udziały w majątku wspólnym — większy dorobek małżonka

Kodeks rodzinny i opiekuńczy przewiduje, że z ważnych powodów każdy z małżonków może żądać, ażeby ustalenie udziałów w majątku wspólnym nastąpiło z uwzględnieniem stopnia, w którym każdy z nich przyczynił się do powstania tego majątku.

Co istotne, przy ocenie, w jakim stopniu każdy z małżonków przyczynił się do powstania majątku wspólnego, uwzględnia się także nakład osobistej pracy przy wychowaniu dzieci i we wspólnym gospodarstwie domowym.

Powyższe oznacza, że nawet w modelu, w którym mąż pracuje, a żona zajmuje się domem i dziećmi, podział majątku wspólnego powinien co do zasady pozostać w kształcie „pół na pół”. Wkład żony w powstawanie majątku wspólnego jest bowiem porównywalny do wkładu męża — ona również pracowała na rzecz rodziny, choć nie uzyskiwała za swoją pracę wynagrodzenia. 

Podział majątku z tzw. wyrównaniem dorobków, czyli z uwzględnieniem stopnia, w którym każdy z małżonków przyczynił się do powstania tego majątku, bezwzględnie wymaga orzeczenia sądu. W skrajnych przypadkach może bowiem prowadzić nawet do pozbawienia jednego z małżonków udziału w majątku wspólnym w ogóle. 

Ustawodawca wprowadził dwie przesłanki umożliwiające ustalenie innych niż równe udziałów w majątku wspólnym, tj. ważne powody i przyczynienie się małżonków do powstania majątku wspólnego. Przesłanki te muszą zostać spełnione łącznie. 

Przesłanki podziału majątku z wyrównaniem dorobków

Co może być „ważnym powodem” i co w tym wypadu oznacza „przyczynienie się do powstania majątku wspólnego”?

W ugruntowanym orzecznictwie Sądu Najwyższego zwrócono uwagę na to, że ważne powody powinny być oceniane w kontekście norm moralnych, które powodują, że w danym stanie faktycznym uznanie równych udziałów małżonków w majątku wspólnym byłoby sprzeczne z zasadami życia społecznego.

„Ważnym powodem” jest z pewnością rażące lub uporczywe naruszanie przez jednego z małżonków obowiązków wobec rodziny, jak również długotrwała separacja zawiniona przez danego małżonka.

Istotną przesłanką ustalenia nierównych udziałów w majątku wspólnym jest też stopień przyczynienia się do powstania majątku wspólnego.

Znaczenie ma tutaj nie tylko działanie małżonków prowadzące do powiększenia majątku wspólnego, ale również całokształt ich starań w zakresie ciążących na nich obowiązków w stosunku do rodziny. Ocena dokonana przez sąd nie może sprowadzać się wyłącznie do czysto ekonomicznych obliczeń (np. dotyczących wysokości dochodów), ale ma też znaczenie działanie polegające na staraniach o właściwe funkcjonowanie rodziny.

Warto podkreślić, że w sytuacji, kiedy jeden z małżonków nie przyczynia się do powstania majątku wspólnego z uwagi na chorobę czy nieporadność życiową, a zatem stany od tej osoby niezależne — wówczas omawiana przesłanka nie zachodzi.

Jak uzyskać korzystne orzeczenie o podziale majątku? Pomoc prawna!

Sprawy rozwodowe obfitują w emocje, a konieczność ułożenia przez strony swojego życia na nowo nie pomaga w ich łagodzeniu. Rozwód nie jest też czasem sprzyjającym nowym obowiązkom i wyzwaniom. Stąd nawet prawnicy, także ci, którzy na co dzień specjalizują się w sprawach rodzinnych, korzystają z pomocy pełnomocnika w swoich sprawach rozwodowych. 

Zespół prawny z Kancelarii radcy prawnego dra Tymoteusza Zycha bezpiecznie przeprowadzi cię przez proces rozwodowy! 

Dzięki profesjonalnej pomocy prawnej nie tylko nie będziesz musiał obawiać się o treść pism procesowych, martwić terminami i innymi wymogami ustawowymi.

Pełnomocnik działający w twoim imieniu i interesie zadba o pełne i skuteczne przedstawienie twoich racji oraz sprawiedliwie rozstrzygnięcie w każdej kwestii związanej z rozwodem!