Kwestie materialne w sprawach związanych z regulowaniem przez sąd kontaktów i opieki nad dzieckiem często schodzą na boczny tor.
Niemniej warto mieć świadomość, jak ustanowienie opieki naprzemiennej wpływa na kwestię alimentacji. Czy w związku z ustaleniem pieczy naprzemiennej powinniśmy się spodziewać zmian w wysokości alimentów?
Opieka naprzemienna — co to jest?
Opieka naprzemienna (piecza naprzemienna) oznacza sytuację, w której obydwoje rodzice zajmują się dzieckiem w jednakowym stopniu. Wykonują ją w stworzonych przez siebie środowiskach wychowawczych.
W modelu takim dziecko ma dwa domy i przebywa przez określony czas (kilka dni, tydzień, czy miesiąc) u matki, a następnie przez taki sam czas u ojca.
Obojgu rodzicom przysługuje pełnia władzy rodzicielskiej.
Piecza naprzemienna a rozstrzygnięcie o alimentach
Alimenty to regularne, obowiązkowe świadczenia orzekane najczęściej na rzecz członków rodziny (np. dzieci, małżonka, rodziców) w stosunku do osoby na której ciąży obowiązek alimentacyjny. Polegają na dostarczaniu środków utrzymania, a także środków wychowania.
W przypadku opieki naprzemiennej obowiązek alimentacyjny ciąży na rodzicach (matce i ojcu) w stosunku do dzieci. Warto wiedzieć, że obowiązek alimentacyjny realizuje się nie tylko poprzez świadczenie pieniężne, ale także np. wychowanie i opiekę.
Orzekając w tej kwestii, sąd może zobowiązać jednego z rodziców do płacenia alimentów na dziecko lub w ogóle znieść obowiązek płacenia alimentów na dziecko.
Orzeczenie sądu będzie zależne od indywidualnej sytuacji.
W optymalnym modelu piecza naprzemienna powinna iść w parze ze zniesieniem obowiązku płacenia alimentów przez rodziców. Dziecko — przebywając w równym stopniu pod opieką obojga rodziców, powinno być bowiem w równy sposób przez nich zaopiekowane.
Należy jednak mieć na uwadze także takie kwestie jak to, czy rodzice faktycznie ponoszą równe (lub zbliżone) wydatki na dziecko.
Można to sprawdzić odpowiadając na takie pytania jak: kto kupuje dziecku buty i ubrania?, kto opłaca czesne za przedszkole?, kto opłaca zajęcia dodatkowe?, kto opłaca dentystę?, kto pokrywa koszty leczenia?
Jeżeli okaże się, że większość z tych wydatków ponosi samodzielnie jeden z rodziców, sąd może zobowiązać drugiego rodzica do partycypowania w tych kosztach w postaci alimentów.
Co więcej, przyjmuje się, że dziecko powinno żyć przynajmniej na takiej samej stopie życiowej jak jego rodzic. Jeśli więc sytuacja materialna jednego z rodziców jest znacznie lepsza od sytuacji materialnej drugiego rodzica, może okazać się, że sąd uzna za zasadne swoiste „wyrównanie” tej sytuacji, poprzez przyznanie alimentów dziecku na czas przebywania u drugiego rodzica.
Warto podkreślić, że alimenty orzekane ze względu na dziecko są środkami na utrzymanie i wychowanie tego dziecka, nie drugiego rodzica./
Czy opieka naprzemienna ma wpływ na wysokość alimentów?
Co do zasady – zgodnie z treścią art. 133 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (dalej jako: KRiO) – obowiązek alimentacyjny obciąża oboje rodziców. Niezależnie od tego, jak uregulowana jest władza rodzicielska i opieka nad dzieckiem zarówno matka, jak i ojciec zobowiązani są do ponoszenia kosztów utrzymania dziecka.
Koszty te nie zawsze dzieli się równo, zwłaszcza w sytuacji, gdy na co dzień dziecko przebywa pod opieką tylko jednego z rodziców, a drugi rodzic opiekuje się dzieckiem jedynie w ograniczonym zakresie, np. w weekendy.
Jeżeli opieka jest sprawowana przez rodziców w równym zakresie (w takim samym stopniu, „po połowie”), to również koszty utrzymania dziecka rodzice mogą, a wręcz powinni, ponosić w częściach równych.
Opieka naprzemienna ma zatem wpływ na zakres obowiązku alimentacyjnego. Nie sposób zakładać, by zawsze idealnie w częściach równych rodzice ponosili koszty utrzymania dziecka lub by sąd na tej podstawie całkowicie zaniechał wydania orzeczenia o wysokości obowiązku alimentacyjnego w wyroku rozwodowym. Z resztą w myśl art. 58 § 1 KRiO w wyroku orzekającym rozwód sąd obligatoryjnie rozstrzyga także o tym, w jakiej wysokości każdy z małżonków jest obowiązany do ponoszenia kosztów utrzymania i wychowania dziecka
Zasada równej stopy życiowej — obowiązek alimentacyjny
Dla ustalenia wysokości alimentów znaczenie mają tu nie tylko usprawiedliwione potrzeby dziecka, ale także możliwości majątkowe rodziców.
Jeżeli zatem w ich zarobkach istnieje duża dysproporcja, to rodzic, który znajduje się w lepszej sytuacji materialnej, może zostać zobowiązany do płacenia alimentów w określonej wysokości. Sąd kieruje się tu tzw. zasadą równej stopy życiowej mającą na celu zapewnienie dziecku poziomu życia adekwatnego do tego, w jakim żyją jego rodzice.
Sąd może też wziąć pod uwagę okoliczność ponoszenia przez jednego z rodziców określonych stałych wydatków. Np. za przedszkole, dodatkowe zajęcia, czy regularną, sezonową wymianę odzieży. W konsekwencji może zasądzić konkretną sumę, uwzględniającą powyższe koszty.
Porozumienie rodzicielskie a obowiązek alimentacyjny
W przypadku orzeczenia opieki naprzemiennej, przebywając u każdego z rodziców w określonych okresach, dziecko będzie utrzymywane przez rodzica, u którego aktualnie przebywa. W ten sposób będą oni realizować obowiązek alimentacyjny w części pokrywającej bieżące, codzienne wydatki.
Dlatego też często alimenty przy opiece naprzemiennej zostają zniesione. Takiemu rozstrzygnięciu sprzyja zawarcia porozumienia rodzicielskiego, w którym rodzice zgodnie wskazują, że każde z nich ponosi koszty utrzymania małoletniego dziecka po połowie. Takie rozwiązanie powoduje, że każde większe czy niestandardowe wydatki rodzice są zmuszeni każdorazowo ustalać pomiędzy sobą.
Sąd działa jednak w przypadku braku porozumienia rodziców oraz, gdy dysproporcja pomiędzy wkładem materialnym i opiekuńczo-wychowawczym pomiędzy rodzicami jest znacząca.
W sytuacji braku porozumienia rodzicielskiego sąd zdecyduje o ustaleniu alimentów uiszczanych przez jednego rodzica do rąk drugiego. Zrobi to, nawet jeśli ustanowiona została opieka naprzemienna.
Podobnie w sytuacji dysproporcji w zarobkach rodziców. Celem utrzymania równego poziomu życia małoletniego dziecka sąd może zasądzić od jednego rodzica, który jest lepiej sytuowany, wyższe alimenty niż od drugiego.
Opieka naprzemienna a świadczenie wychowawcze 500+/800+
W wypadku ustalenia opieki naprzemiennej kwotę z tytułu świadczenia wychowawczego (tzw. 500+/800+) ustala się na rzecz każdego z rodziców w wysokości połowy kwoty przysługującego za dany miesiąc.
Należy pamiętać, że świadczenie to nie zależy od dochodu rodziny i przysługuje rodzicowi, jeżeli dziecko to wspólnie zamieszkuje i pozostaje na utrzymaniu matki lub ojca.
Czy opieka naprzemienna wpływa na wywiązywanie się ze zobowiązań alimentacyjnych?
Jak pokazują amerykańskie badania, problem z egzekwowaniem regularnego płacenia alimentów jest zdecydowanie mniejszy w rodzinach z opieką naprzemienną. Wynika to przede wszystkim z tego, że w przypadku opieki naprzemiennej obydwoje rodzice są zaangażowani w codzienny proces wychowywania dziecka. Oznacza to, że obydwoje rodzice mają stały kontakt z dzieckiem i dzielą się obowiązkami związanymi z jego wychowaniem i utrzymaniem.
Opieka naprzemienna może więc przyczynić się do lepszej komunikacji i współpracy między rodzicami, co z kolei skutkuje mniejszą ilością konfliktów i sporów dotyczących płacenia alimentów. W przypadku opieki naprzemiennej obydwoje rodzice są bardziej świadomi potrzeb finansowych dziecka i mają większy wpływ na to, jak są wykorzystywane pieniądze na jego utrzymanie.
Bez względu na to, jak organizowana jest opieka nad dzieckiem, obydwoje rodzice mają obowiązek finansowego wspierania dziecka.
Badania wskazują, że opieka naprzemienna może przyczynić się do większej stabilności finansowej dziecka. Może też zmniejszyć problemy z egzekwowaniem płacenia alimentów.
Dlatego ważne jest, aby rodzice utrzymywali komunikację i współpracę w sprawach finansowych związanych z wychowaniem dziecka. Z pomocą profesjonalnego prawnika nawet najbardziej skonfliktowani rodzice są w stanie osiągnąć porozumienie w kwestii opieki naprzemiennej!
Podsumowanie
Według statystyk żadna para decydująca się na ten model opieki nie wróciła do sądu w tej sprawie. Prawdopodobnie wynika to z faktu, iż rodzice spędzający z dzieckiem podobną ilość czasu w równym stopniu poczuwają się do odpowiedzialności za dziecko.
Zapraszamy państwa do kontaktu z Kancelarią radcy prawnego dr. Tymoteusza Zycha.
Profesjonalni prawnicy skrupulatnie przeanalizują Państwa sytuację. Zaproponują rozwiązania, które pozwolą skutecznie rozwiązać problem.
