Umowa majątkowa małżeńska, potocznie zwana „intercyzą”. Jest to umowa, którą małżonkowie lub narzeczeni mogą zawrzeć, jeżeli nie chcą po ślubie tworzyć wspólnego majątku. Kiedy warto pomyśleć o zawarciu takiej umowy majątkowej?
Ustawowa wspólność majątkowa małżonków: na czym polega?
Z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa (wspólność ustawowa).
Nie jest to jednak przymus. Jeżeli narzeczeni lub małżonkowie nie chcą tworzyć wspólności, mogą w drodze umowy uregulować swoje stosunki majątkowe inaczej i mają w tym zakresie całkowitą swobodę.
Wspólność ustawowa, czyli ustrój majątkowy proponowany małżonkom przez prawodawcę, obejmuje przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (majątek wspólny).
W tym ustroju majątkowym, do majątku wspólnego niewątpliwie należeć będą m.in. pobrane wynagrodzenie za pracę i dochody z innej działalności zarobkowej każdego z małżonków, a także dochody z majątku wspólnego, jak również z majątku osobistego każdego z małżonków.
Przedmioty majątkowe nieobjęte wspólnością ustawową, należą do majątku osobistego każdego z małżonków.
Rodzaje intercyzy w małżeństwie
Wbrew pozorom intercyza, to nie tylko rozdzielność majątkowa. W rzeczywistości umowa majątkowa zawarta przez narzeczonych albo już małżonków może ustawowy ustrój majątkowy modyfikować w różnych kierunkach. Rozdzielność majątkowa jest tylko jednym z nich.
Zgodnie z art. 47 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego (dalej jako: „k.r.o.”), małżonkowie mogą przez umowę zawartą w formie aktu notarialnego wspólność ustawową:
- rozszerzyć,
- ograniczyć,
- ustanowić rozdzielność majątkową,
- ustanowić rozdzielność majątkową z wyrównaniem dorobków.
Ograniczenie wspólności majątkowej w małżeństwie
Ograniczenie wspólności majątkowej małżonków polega na wyłączeniu w drodze umowy majątkowej pewnego określonego rodzajowo majątku ze wspólności.
Najczęściej postanowienie takie dotyczy wyłączenia z majątku wspólnego wynagrodzenia za pracę albo dochodów z majątków osobistych małżonków.
Wskutek takiej umowy można także przesunąć indywidualnie oznaczone przedmioty z majątku wspólnego do majątku osobistego któregoś z małżonków.
Ustanowienie rozdzielności majątkowej z wyrównaniem dorobków
Rozdzielność majątkowa z wyrównaniem dorobków to umowa majątkowa małżeńska zawierana w trakcie trwania małżeństwa.
Przyczyny, dla których małżonkowie się na nią decydują, są różne. Nierzadko jednak umowa taka poprzedza rozwód i służy uregulowaniu spraw majątkowych przed wstąpieniem na drogę sądową.
Zawarcie intercyzy tego rodzaju sprawia, że majątek małżonków co do zasady staje się odrębny, a po zakończeniu małżeństwa ustalany jest wzrost wartości majątków osobistych małżonków.
Małżonek, którego majątek wzrósł bardziej w okresie rozdzielności majątkowej, zobowiązany jest wyrównać dorobek drugiego małżonka poprzez przekazanie określonej kwoty pieniędzy lub prawa majątkowego.
Intercyza wprowadzająca pełną rozdzielność majątkową pomiędzy małżonkami
Jest to prawdopodobnie najczęściej zawierana umowa majątkowa małżeńska.
Intercyza taka, zawarta przed lub w trakcie trwania małżeństwa, wprowadza całkowitą rozdzielność majątkową pomiędzy małżonkami. W ten sposób umowa ustanawia odrębne majątki prywatne bez obowiązku spłaty drugiego małżonka z tytułu wyrównania dorobków.
Najprościej rzecz ujmując, w tym ustroju majątkowym każdy z małżonków posiada swój własny majątek i na niego pracuje, nic nie jest wspólne.
Rozszerzenie wspólności majątkowej w drodze intercyzy
Jak wspomniano wyżej, intercyza, czyli umowa majątkowa małżeńska, może działać też w drugą stronę i rozszerzać wspólność majątkową.
Z taką sytuacją mamy do czynienia, gdy małżonkowie postanawiają jakieś składniki majątku prywatnego włączyć do majątku wspólnego. Może to być np. nieruchomość, którą jeden z małżonków nabył przed wstąpieniem w związek małżeński.
Kodeks rodzinny i opiekuńczy zastrzega jednak pewien katalog dóbr majątkowych, którymi w nie można w ten sposób rozporządzić.
W myśl art. 49 k.r.o. do majątku wspólnego nie mogą wejść:
- przedmioty majątkowe, które przypadną małżonkowi z tytułu dziedziczenia, zapisu lub darowizny;
- prawa majątkowe, które wynikają ze wspólności łącznej podlegającej odrębnym przepisom (np. prawa ze spółki cywilnej);
- prawa niezbywalne, które mogą przysługiwać tylko jednej osobie (alimenty, służebności osobiste);
- wierzytelności z tytułu odszkodowania za uszkodzenie ciała lub wywołanie rozstroju zdrowia, o ile nie wchodzą one do wspólności ustawowej, oraz wierzytelności z tytułu zadośćuczynienia za doznaną krzywdę;
- niewymagalne wierzytelności o wynagrodzenie za pracę lub z tytułu innej działalności zarobkowej każdego z małżonków.
Kiedy warto rozważyć rozdzielność majątkową (intercyzę)?
Istnieje szereg sytuacji, w których zawarcie umowy majątkowej małżeńskiej będzie formą korzystniejszą i bardziej pożądaną przez małżonków niż domyślny ustrój ustawowy.
Wbrew pozorom, zawarcie intercyzy nie świadczy o braku zaufania do małżonka. Często jest to raczej przejaw myślenia biznesowego, przezorność, czy zapobiegliwość. Rozdzielność może być pożądanym rozwiązaniem, gdy jeden z małżonków ponosi duże ryzyko prywatnym majątkiem np. w ramach prowadzonej działalności gospodarczej.
Warto pamiętać, że zawarcie odpowiedniej intercyzy, wprowadzającej całkowitą rozdzielność będzie skutkowało tym, że ewentualny sądowy podział majątku dotyczy tylko tego mienia, które małżonkowie nabyli w trakcie istnienia wspólności majątkowej.
W takim wypadku intercyza chroni małżonka przed skutkami długów, czy błędnych decyzji biznesowych drugiego małżonka.
Intercyza? Skorzystaj z pomocy prawnej!
Kształt ustroju majątkowego małżonków to bardzo poważna kwestia, która może zaważyć na losie ich majątków — zarówno osobistych, prywatnych, jak i wspólnym. Dlatego tak istotne jest, aby w procesie negocjacji, tworzenia i finalizowania umowy korzystać z doświadczenia i wiedzy profesjonalistów.
Zespół kancelarii r.pr. dra Tymoteusza Zycha to grono profesjonalistów, które bezpiecznie przeprowadzi Cię przez drogę wyboru małżeńskiego ustroju majątkowego i sformalizowania go w drodze umowy.
