Konflikt pomiędzy rodzicami znacząco utrudnia uzyskanie satysfakcjonującego wszystkie strony rozstrzygnięcia sądu w zakresie opieki nad dzieckiem, jego miejsca pobytu i władzy rodzicielskiej. Czy w sytuacji sporu pomiędzy rodzicami istnieje szansa na pieczę naprzemienną?
Opieka naprzemienna — co to jest?
Opieka naprzemienna, znana też jako piecza naprzemienna, to sytuacja, w której obydwoje rodzice zajmują się dzieckiem w jednakowym stopniu, w stworzonych przez siebie środowiskach wychowawczych.
W modelu takim dziecko przebywa przez określony czas — kilka dni, tydzień, miesiąc, u matki, a następnie przez taki sam czas u ojca.
Obojgu rodzicom przysługuje pełnia władzy rodzicielskiej.
Władza rodzicielska, opieka nad dzieckiem i kontakty z dzieckiem: czym się różnią?
Obecnie brak porozumienia pomiędzy rodzicami co do sposobu sprawowania opieki nad małoletnim nie będzie stanowić dla wyroku rozwodowego przeszkody co do pozostawienia obojgu rodzicom władzy rodzicielskiej.
Zastosowanie znajdzie tu art. 58 § 1a zd. 1 KRiO, ustanawiający dyrektywę przemawiającą za pozostawieniem przez sąd władzy rodzicielskiej obojgu rodzicom.
Władza rodzicielska, czyli prawo do współdecydowania w równym stopniu o dziecku nie oznacza jednak ustanowienia pieczy naprzemiennej — kwestia sprawowania bieżącej opieki nad dzieckiem i kwestia uregulowania kontaktów z dzieckiem są odrębne od władzy rodzicielskiej.
Konflikt rodziców a dobro dziecka
Sąd rodzinny orzekając o rozwodzie, formie opieki nad dzieckiem, kontaktach z rodzicami, czy władzy rodzicielskiej zawsze kieruje się nadrzędną zasadą, jaką jest dobro dziecka.
Konflikt pomiędzy rodzicami nie będzie skutkował ograniczeniem ich władzy rodzicielskiej, jeśli będzie to lepsze rozwiązanie z punktu widzenia dobra dziecka.
Natomiast uznaje się, że orzeczenie opieki naprzemiennej w sytuacji nasilonego konfliktu między rodzicami stanowi skrajny przykład rozwiązania sprzecznego z „dobrem dziecka”. Jeżeli więc zależy nam na opiece naprzemiennej, warto zadbać o poprawne relacje z drugim rodzicem. Na tym polu nieoceniona bywa pomoc radcy prawnego, który jako profesjonalny prawnik, jest w stanie pomóc rodzicom osiągnąć porozumienie w kwestii opieki nad wspólnym dzieckiem.
Konflikt rodziców a opieka naprzemienna
Ustanowienie opieki naprzemiennej wciąż przysparza wiele trudności. W polskiej praktyce sądowej nadal niechętnie ustanawia się pieczę naprzemienną. Sądy wskazują w tym zakresie, że silny konflikt pomiędzy rodzicami wyklucza możliwość pieczy naprzemiennej.
W literaturze prawniczej wyrażono pogląd, że podstawowym warunkiem zastosowania opieki naprzemiennej jest wystąpienie takich warunków, które pozwolą na zgodną współpracę rodziców we wszystkich aspektach wychowawczych. Konflikt rodziców dziecka może to znacznie utrudniać.
Zarówno dotychczasowe orzecznictwo, jak i doktryna prawnicza i opinie psychologów wskazują, że najlepsza dla rozwoju dziecka jest sytuacja, w której rodzice podejmują ze sobą współpracę na rzecz dobra dziecka. Nie mogą przenosić przy tym własnego konfliktu oraz negatywnych emocji na małoletniego.
Nie ma wątpliwości, że zastosowanie opieki naprzemiennej po orzeczeniu rozwodu, czy po rozstaniu stron pozwoli dziecku łatwiej uporać się z kryzysem związanym z rozstaniem rodziców.
Jednakże konflikt rodziców może do tego stopnia negatywnie wpływać na wykonywanie pieczy naprzemiennej, że jej pozytywne skutki zostaną zdominowane negatywnym wpływem tego konfliktu na dziecko.
Kiedy orzeka się pieczę naprzemienną?
Orzekając pieczę naprzemienną sąd przede wszystkim sprawdza, czy rodzice są w stanie współdziałać w jej wykonywaniu.
Istnienie sporu, czy napiętych relacji pomiędzy rodzicami nie wyklucza jednoznacznie ustanowienia pieczy naprzemiennej, jednakże znacząco zmniejsza szanse na jej orzeczenie.
W toku sprawy rodzice powinni wykazać, że — pomimo braku zgody na innych polach, są w stanie efektywnie i bez szkody dla dobra dziecka współdziałać w kwestii opieki naprzemiennej. Porozumienie w tej kwestii lub wypracowanie zgodnego stanowiska może pomóc uzyskać profesjonalny pełnomocnik, jakim jest radca prawny.
Istnieje także szereg innych czynników determinujących zasadność lub jej brak co do orzeczenia opieki naprzemiennej.
Wskazuje się, że orzeczenie opieki naprzemiennej jest uzasadnione, gdy rodzice dziecka mieszkają niedaleko od siebie.
Ważne jest to z punktu widzenia dobra małoletniego, aby dziecko mogło uczęszczać cały czas do tej samej szkoły czy przedszkola, chodzić na koła zainteresowań czy treningi oraz żeby miało stałe grono koleżanek i kolegów.
Kluczowe pozostaje jednak porozumienie rodzicielskie oraz realna współpraca rodziców. Pomimo rozwodu rodzice muszą zapewnić dziecku poczucie stabilizacji oraz bezpieczeństwa. Opieka naprzemienna jest bez wątpienia najlepszym rozwiązaniem w takiej sytuacji.
W wielu przypadkach opieka naprzemienna może realnie poprawić położenie dzieci. Może dać im możliwość utrzymywania silnych i trwałych więzi z obojgiem rodziców.
Opieka naprzemienna a konflikt o miejsce zamieszkania dziecka — aspekt prawny
Część doktryny prawniczej wychodzi z założenia, że dziecko powinno mieć jedno miejsce zamieszkania, powołując się na przepis art. 26 §1-2 kodeksu cywilnego (dalej jako: „KC”), który stanowi:
„§ 1. Miejscem zamieszkania dziecka pozostającego pod władzą rodzicielską jest miejsce zamieszkania rodziców albo tego z rodziców, któremu wyłącznie przysługuje władza rodzicielska lub któremu zostało powierzone wykonywanie władzy rodzicielskiej.
§ 2. Jeżeli władza rodzicielska przysługuje na równi obojgu rodzicom mającym osobne miejsce zamieszkania, miejsce zamieszkania dziecka jest u tego z rodziców, u którego dziecko stale przebywa. Jeżeli dziecko nie przebywa stale u żadnego z rodziców, jego miejsce zamieszkania określa sąd opiekuńczy.”
Przyjmując taki pogląd ustala się, że miejscem zamieszkania dziecka jest miejsce jednego z rodziców, kontakty natomiast ustala się w formie opieki w powtarzających się okresach np. tygodniowych.
Taka formuła jest jednak problematyczna, bo ten z rodziców, przy którym nie orzeczono miejsca zamieszkania dziecka, może mieć uzasadnione obawy, że w przypadku zaostrzenia konfliktu, drugi rodzic będzie wykorzystywał swoją dominującą pozycję.
Odmienny pogląd zakłada, że przepisy nie nakazują w postępowaniu rozwodowym określania miejsca zamieszkania dziecka. Tym samym w ogóle nie wskazuje się w wyroku miejsca zamieszkania małoletniego przy którymś z rodziców. Sąd określa wówczas jedynie, że rodzice będą sprawowali opiekę nad dzieckiem w powtarzalnych okresach np. od poniedziałku po szkole do następnego poniedziałku do odprowadzenia dziecka do szkoły.
Opieka naprzemienna — czy warto?
Decydując się na opiekę naprzemienną należy uświadomić sobie, że jest to trudna, aczkolwiek bardzo korzystna zarówno dla rodziców, jak i dziecka forma sprawowania opieki nad dzieckiem.
Przy rozwiązywaniu problemu konfliktu związanego z miejscem zamieszkania dziecka, warto zastosować podejście oparte na uprzejmości i empatii wobec wszystkich stron zaangażowanych w tę sytuację. Decyzje podejmowane w tym kontekście powinny uwzględniać najlepsze interesy dziecka oraz promować harmonię i stabilność w jego życiu.
W przypadku ustalenia opieki naprzemiennej należy brać pod uwagę codzienne plany i potrzeby dziecka. Ważne jest, aby obie strony jednocześnie wzięły na siebie odpowiedzialność za opiekę nad dzieckiem w określonych okresach.
Proces rozwiązania konfliktu i ustalenia miejsca zamieszkania może wymagać zaangażowania pomocy profesjonalnego prawnika. Taka osoba może pomóc w stworzeniu korzystnego dla wszystkich rozwiązania, które uwzględni najlepsze interesy dziecka. Jest to kwestia na tyle istotna, że nie powinniśmy zwlekać z zasięgnięciem pomocy u radcy prawnego.
Zapraszamy państwa do kontaktu z Kancelarią radcy prawnego dr. Tymoteusza Zycha.
Profesjonalni prawnicy skrupulatnie przeanalizują Państwa sytuację. Zaproponują rozwiązania, które pozwolą na skuteczne rozwiązanie problemu.
